خواص روغن های معطر چیست و چه تاثیری بر سلامت و زیبایی ما می گذارند؟
روغنهای عطری یا روغن معطر به روغن‌هایی گفته می‌شود که مواد سازنده‌ی آن فرارند و در مجاورت هوا با سرعت‌های متفاوت از بین می‌روند. گیاهانی که سازنده‌ی این روغنها هستند آن‌ها را در ساقه و پوست و گیاهانی که درختی هستند،در گل و برگ خود جمع‌آوری میکنند. برای اطلاع از خواص روغن های معطر با ما همراه باشید. همان‌طور که گفته شد این گیاهان با سرعت‌های متفاوت عطر خود را از دست می‌دهند،به همین دلیل ما در این‌جا آن‌ها را به 3 گروه تقسیم‌بندی می‌کنیم:
گروه اول: گیاهان معطری که عطر خود را سریعا از دست می‌دهند(مانند اکالیپتوس)
گروه دوم:گیاهانی که عطر آنان کمی پایدارر است(مانند آنیس،رازیانه و بابونه)
گروه سوم: گیاهان معطری که رایحه‌ی آن‌ها خیلی دیر از بین می‌رود.(مانند رز و زنجبیل)
در ترکیب روغنهای معطر باید توجه کرد که گزینه‌های ما از کدام دسته از این گیاهان هستند. روغنهای گروه سوم که عطر خود را دیرتر از دست می‌دهند مانع از این می‌شوند که رایحه‌ی روغنهای فرار گروه اول تند و سریع از بین برود. دانستن این موضوع می‌تواند نقش مهمی در رایحه‌درمانی و مخصوصا در تولید عطرها ایفا کند. از نظر شیمیایی روغنهای معطر بر اثر ترکیبات دو عنصر کربن و ئیدروژن به وجود می‌آیند که تعداد عنصر ئیدروين همیشه چند برابر عنصر کربن است. دیگر اجزای تشکیل دهنده‌ی این روغنها عبارت‌اند از: الکل‌ها،استرهایی که از الکل‌ها تولید شده‌اند،اسیدها و آلدتئیدها که منشاشان از الکل‌هاست.
گیاهان عطری،این ترکیبات شیمیایی را بر اثر فعل و انفعلالت شیمیایی خود تولید میکنند. هر نوع گیاه،ترکیبات مخصوص به خود را داشته در نتیجه رایحه و عطر بخصوصی نیز تولید میکند، به همین سبب است که روغنهای معطر فراوان و متنوعی یافت می‌شود. باید توجه کرد که روغنهای معطر را نباید بار روغنهای مایع خوراکی که مصرف غذایی دارند و روغن خودروها اشتباه بگیریم. عغلظیت این روغنها بسیار کم و رقیق هستند. آن‌ها حتی در حین مصرف و یا در مجاورت با هوا چرب‌تر می‌شوند،رنگ روغنهای معطر اکثرا روشن و شفاف است. برخی از آن‌ها نیز (مانند روغن زرد رنگ لیمو) رنگی‌اند،در آب حل نمی‌شوند ولی در الکل،چربی،روغنهای نباتی و روغنهای کانی حل شدنی هستند.
تولید و تهیه جوهر (اسانس)های گیاهی
به محلول‌های غلیظی که از روغنهای معطر گیاهی به دست می‌آیند. جوهر یا اسانس می‌گویند. ریشه‌ی کلمه‌ی جوهر از زبان لاتین است. این امر نشان دهنده‌ی این واقعیت است که روغنهای معطر همانا نفس، روح و روان گیاهان هستند. به طور خالاصه می‌توان جوهر را این چنین تعریف کرد: جوهرها شامل نیروی درمانی طبیعی گیاهان است. به همین سبب نمی‌توان رایحه‌درمانی را با درمان و تراپی یکی دانست. رایحه‌درمانی یا آروماتراپی با روش و فرم‌های مختلفش طیف گسترده‌ای در پیشگیری و همچنین درمان بسیاری از بیماری‌ها دارد و در موارد فراوانی مفید و موثر واقع می‌شود و خواص روغن های معطر بسیار است.
رایحه‌درمانی چگونه اثر میکند؟
حس‌ِ بویایی
استنشاق روغن فرار سریع‌ترین نفوذ و تاثیر بو است و سازوکار بو کردن یکی از کهن‌ترین حواس در بدن ما است. ما به اندازه‌ی نیاکانمان از حس بویایی بهره نمی‌گیریم. آن‌ها هنگام شکار برای دست یافتن به غذا و نیز در مورد هشدارهای نزدیک شدن خطر، به حس بویایی خویش اعتماد می‌کردند. حس بویایی از این جهت نیز بسیار اهمیت دارد که به خورکمان طعم و مزه میدهد و به شدت بر احساسات ما تاثیر می‌گذارد. رایحه‌ی علفِ تازه بریده شده و یا یونجه‌ی تازه درو شده یادآور تابستان می‌شود و بوی ادکلن و عطری مخصوص، خاطرات عزیزی را زنده میکند. این واکنش‌ها آنی هستند و به آسانی می‌توانیم سرعت تاثیر رایحه‌ی یک عصاره را بر عواطف خود مشاهده کنیم. حس بویایی در اشخاص و در زمان‌های مختلف متفاوت است. این حس در زن‌ها هنگام تخمک گذاری و در دوران بارداری بسیار قوی است.
بیشتر بخوانید: آروماتراپی ( رایحه درمانی ) چیست؟
از راه بینی
عقیده بر این است که حس بویایی با حاشیه‌ای در قسمت دیرینه مغز پیوند دارد. وقتی هنگام استحمام در وان حمام و یا به دستگاه افشانه چند قطره روغن فرار اضاف می‌کنید. مولکو‌های روغن در فضای پیرامون‌تان رها می‌شوند و‌آن‌ها را از اره بینی استنشاق می‌کنید. در قسمت بالایی بینی موهای کوتاهی به نام مژک با دندانه‌های ریز قرار دارند. هنگامی که مولکول‌های عصاره به آن‌ها نزدیک می‌َوند. همچون کلیدی در قفل درون دندانه‌ها جای می‌گیرند و از طریق اندام بویایی به مغز پیام می‌فرستند. این پیام به دستگاه دیرینه‌مغز و دیگر قسمت‌های مهم مغز می‌رود و دستگاه عصبی را به واکنش وا می‌دارد. نوع واکنش بستگی دارد به نوع رایحه‌ای کهبوییده شده است و مِی تواند آرامش دهد و یا تحریک کننده باشد. این وکانش یا پیام عصبی همچنین می‌تواند بر بدن تاثیر جسمی داشته باشد. مثلا ممکن است با تحریک سیستم غده درون‌ریز و یا افزایش سیستم دفعی بدن،درد جسمی را تسکین دهد. استنشاق روغنهای فرار سریع‌ترین روش تاثیر بو در بدن است که بعد از چند دقیقه بر مغز و به تبع آن بلافاصله بر احساسات اثر می‌گذارد.هنگام استنشاق، روغن مستقیما با غشای مخاطی داخل بینی و شش‌ها تماس می‌یابد و این مفیدترین روش برای درمان عوارضی چون زکام، سینوزیت و امثال آن است.
از راه پوست
پوست غشای نیمه‌نفوذپذیری است که نفود برخی مواد به درون بدن و دفع آن از بدن را ممکن می‌سازد. مثلا نمک‌ها با عرق‌ریزی از راه منافذ پوست از بدن دعل می‌َوند. بهره‌گیری از داروهای چون چسب هورمون‌درمان و چسب نیکوتین که باید به کندی جذب بدن شود از راه پوست صورت می‌گیرد. روغنهای فرار که از مولکول‌ها یا درات بسیار ریز تشکیل شده‌اند به همان روش وارد بدن می‌شوند. مولکول‌ها پس از نغوذ راه پوست جذب جریان خون و سیستم لنفوای شده به قسمت‌های مختلف بدن هدایت می‌شوند. این جریان با توجه به نوع پوست شخص از بیست دقیقه تا چندین ساعت طول می‌کشد. پوست سالم و خشک روغن را به سرعت جذب مِی‌کند، ولی اگر شخص سیگاری قهاری باشد و یا به بیماری پوستی مبتلا باشد جریان جذب بسیار کند خواهد بود،چون بدن سموم را دفع میکند و این باعث کندی جذب روغنهای فرار می‌شود. همین‌طور است که در مورد شخصی که زیاد عرق می‌ریزد و از بدنش نمک و مایعات ترشح می‌شود. نفوذ روش رایج برای جذب روغن در رایحه‌درمانی ماساژ است و متخصصا این رشته عموما از این شیوه استفاده میکنند. روغنهای فرار به سبب ماهیت غلیظشان نخست در یک نوع روغنن‌نباتی،مانند روغن حامل بادام شیرین یا روغن حامل هسته انگور، رقیق می‌شوند. مهم این است که از روغن نباتی استفاده شود. روغنهای کانی مانند روغن بچه روی سطح پوست می‌مانند و مانع نفوذ روغنهای فرار می‌شوند.
اثر روغنهای فرار بر بدن و خواص روغن های معطر
تاثیر دارویی
در درجه‌ِ اول روغنهای فرار به وسیله‌ی واکنش هورمون و آنزیم‌هایشان بر بدن تاثیر می‌گذارند. بعضی روغنهای فرار مانند رازیانه دارای نوعی استروژن طبیعی هستند که تاثیرشان مانند تاثیر هورمون استروژن بدن است. استفاده از این نوع روغن برای رفع اختللا یائسگی و عادت ماهانه مفید است. روغنهای دیگر مثل روغن درخت جای،تعداد گلبول‌های سفید را که برای سیتستم دفاعی بدن اهمیت دارند افزایش می‌دهند. این روغن برای مبارزه بیماری‌های عفونی نیز مفید است.
تاثیرجسمی
دوم آنکه روغنهای فرار می‌تواند در بدن تاثیر فراگیر تحریک کننده یا آرامبخش داشته باشند. ریحان ماده‌ی محرکی است که استفاده از آن در هنگام مطالعه سودمند است اما اثر آرامبخش روغن اسانسی اسطوخودوس در بدن فراگیر است.
خواص روغن های معطر و تاثیر روانی
سومین و مهمترین از همه،تاثیر روغنهای فرار بر احساسات است وبیشتر این روغنها این خاصیت را دارند. بعضی ازآن مثل اترج نشاطآورند و افسردگی را فع میکنند. چوب صندل محرک جنسی است و غرایز جسم را برمیانگیزد. زنجبیل طبع گرم دارد و آرامش میدهد مخصوصا هنگامی که شخص احساس تنهای میکند.
روش‌های مختلف استنشاق
- پخش کننده برقی
- چراغ حلقه‌ای
- در حمام وان
- در سونا
- جند قطره روی دستمال
- انتنشقا بخار از کاسه‌ی آب گرم
- افشانه مخصوص رایحه‌درمانی
- افشانه‌ی سنگی
- در اتاق بخار
- افشانه‌ی هوا
- چند قطره روی گل‌های خشک
- استنشاق قطره‌ی روغن روی دست
چند روش جذب
- در وان حمام
- رقیق شده در روغن حلال برای ماساژ
- کمپرس با حوله‌ی تر(گرم یا سرد)
- حمام نشسته
- غرغره کردن
- جکوزی
اگر این مقاله را دوست داشتید، آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
